IAS 21 – The Effects of Changes in Foreign Exchange Rates

Giới thiệu về IAS 21

IAS 21 - Ảnh hưởng của ciệc thay đổi Tỷ giá hối đoái hướng dẫn cách hạch toán các giao dịch và hoạt động ngoại tệ trong báo cáo tài chính, và cả cách chuyển đổi báo cáo tài chính sang đơn vị tiền tệ trình bày. Một đơn vị được yêu cầu xác định một loại tiền tệ chức năng (cho mỗi hoạt động của mình nếu cần thiết) dựa trên môi trường kinh tế chính mà đơn vị hoạt động và thường ghi nhận các giao dịch ngoại tệ bằng tỷ giá chuyển đổi sang loại tiền chức năng đó vào ngày giao dịch.

IAS 21 được phát hành lại vào tháng 12 năm 2003 và áp dụng cho các giai đoạn hàng năm bắt đầu vào hoặc sau ngày 1 tháng 1 năm 2005.

Tóm tắt Chuẩn mực IAS 21

Mục tiêu

Mục tiêu của Chuẩn mực này là quy định cách trình bày các giao dịch bằng ngoại tệ và hoạt động nước ngoài trong báo cáo tài chính của một tổ chức và cách chuyển đổi báo cáo tài chính sang đồng tiền báo cáo. [IAS 21.1] 

Các định nghĩa

Đồng tiền chức năng: Là đơn vị tiền tệ của môi trường kinh tế chủ yếu mà đơn vị hoạt động.

Đồng tiền báo cáo: Là đơn vị tiền tệ được sử dụng để trình bày báo cáo tài chính.

Chênh lệch tỷ giá hối đoái: Là chênh lệch phát sinh từ việc quy đổi cùng một số lượng tiền từ đơn vị tiền tệ này sang đơn vị tiền tệ khác theo các tỷ giá hối đoái khác nhau.

Hoạt động nước ngoài: Một đơn vị là công ty con, công ty liên kết, liên doanh hoặc chi nhánh của đơn vị báo cáo, có các hoạt động tại một quốc gia khác hoặc sử dụng đơn vị tiền tệ khác với đơn vị báo cáo.

Các bước cơ bản để chuyển đổi ngoại tệ sang đồng tiền chức năng

Các bước áp dụng cho một đơn vị độc lập, một đơn vị có hoạt động nước ngoài (chẳng hạn như công ty mẹ có các công ty con nước ngoài) hoặc một hoạt động nước ngoài (chẳng hạn như một công ty con hoặc chi nhánh nước ngoài).

• 1. Đơn vị xác định loại tiền chức năng của mình
• 2. Đơn vị chuyển đổi tất cả các mục ngoại tệ thành đồng tiền chức năng
• 3. Đơn vị báo cáo các tác động của việc chuyển đổi đó theo các đoạn 20-37 [báo cáo các giao dịch ngoại tệ bằng loại tiền chức năng] và 50 [báo cáo các tác động thuế của chênh lệch tỷ giá].

Báo cáo các giao dịch bằng ngoại tệ theo đồng tiền chức năng

Giao dịch bằng ngoại tệ được ghi nhận ban đầu theo đồng tiền chức năng, giá trị được xác định bằng cách áp dụng tỷ giá hối đoái giao ngay giữa đồng tiền chức năng và đồng ngoại tệ tại ngày giao dịch. [IAS 21.21-22]

Tại ngày kết thúc của mỗi kỳ báo cáo: [IAS 21.23]

• (a) Các khoản mục tiền tệ có gốc ngoại tệ phải được quy đổi theo tỷ giá hối đoái cuối kỳ;
• (b) Các khoản mục phi tiền tệ mà được xác định theo nguyên tắc giá gốc bằng ngoại tệ sẽ được quy đổi theo tỷ giá hối đoái tại ngày giao dịch; và
• (c) Các khoản mục phi tiền tệ mà được xác định theo giá trị hợp lý bằng ngoại tệ sẽ được quy đổi theo tỷ giá hối đoái tại ngày mà giá trị hợp lý được xác định.

Chênh lệch tỷ giá hối đoái phát sinh khi thanh toán các khoản mục tiền tệ hoặc khi quy đổi các khoản mục tiền tệ theo tỷ giá khác với tỷ giá được quy đổi theo ghi nhận ban đầu trong kỳ kế toán hoặc trên báo cáo tài chính kỳ trước sẽ được ghi nhận vào Báo cáo lãi hoặc lỗ trong kỳ phát sinh, ngoại trừ các quy định tại đoạn 32. [IAS 21.28]

Chênh lệch tỷ giá phát sinh đối với khoản mục tiền tệ mà hình thành một phần của khoản đầu tư của đơn vị báo cáo vào hoạt động nước ngoài (xem đoạn 15) được ghi nhận vào báo cáo lãi hoặc lỗ trên báo cáo tài chính riêng của đơn vị báo cáo hoặc báo cáo tài chính của hoạt động nước ngoài, cho phù hợp. Trên báo cáo tài chính mà bao gồm cả hoạt động nước ngoài và đơn vị báo cáo (ví dụ báo cáo tài chính hợp nhất khi hoạt động nước ngoài là một công ty con), khoản chênh lệch tỷ giá hối đoái đó sẽ được ghi nhận ban đầu trên báo cáo thu nhập toàn diện khác và được phân loại lại từ vốn chủ sở hữu sang lãi hoặc lỗ khi thanh lý các khoản đầu tư thuần theo quy định ở đoạn 48. [IAS 21.32]

Đối với một khoản mục tiền tệ là một phần của khoản đầu tư của một thực thể vào hoạt động ở nước ngoài, việc xử lý kế toán trong báo cáo tài chính hợp nhất không nên phụ thuộc vào loại tiền của khoản mục tiền tệ. [IAS 21.33] Ngoài ra, kế toán không nên phụ thuộc vào thực thể nào trong nhóm thực hiện giao dịch với hoạt động nước ngoài. [IAS 21.15A] Nếu khoản lãi hoặc lỗ trên một khoản mục phi tiền tệ được ghi nhận trong thu nhập toàn diện khác (ví dụ: đánh giá lại tài sản theo IAS 16), bất kỳ thành phần ngoại hối nào của khoản lãi hoặc lỗ đó cũng được ghi nhận trong thu nhập toàn diện khác. [IAS 21.30]

Sử dụng đồng tiền báo cáo khác với đồng tiền chức năng

Kết quả và tình hình tài chính của một đơn vị mà đồng tiền chức năng của nó không phải là đồng tiền của nền kinh tế siêu lạm phát sẽ được quy đổi sang đồng tiền báo cáo khác theo các thủ tục sau: [IAS 21.39]

• (a) Tài sản và nợ phải trả trên báo cáo tình hình tài chính (bao gồm số liệu so sánh) sẽ được quy đổi theo tỷ giá hối đoái tại ngày lập báo cáo tình hình tài chính. Bất kỳ khoản lợi thế thương mại nào phát sinh từ việc mua lại một hoạt động nước ngoài và bất kỳ khoản điều chỉnh giá trị hợp lý nào đối với giá trị ghi sổ của tài sản và nợ phải trả phát sinh từ việc mua lại hoạt động nước ngoài đó sẽ được xử lý là tài sản và nợ phải trả của hoạt động nước ngoài. Vì thế, chúng sẽ được trình bày bằng đồng tiền chức năng của hoạt động nước ngoài và được quy đổi theo tỷ giá hối đoái cuối kỳ [IAS 21.47];
• (b) Thu nhập và chi phí trên báo cáo lãi hoặc lỗ và báo cáo thu nhập toàn diện khác (bao gồm số liệu so sánh) sẽ được quy đổi theo tỷ giá hối đoái tại ngày giao dịch; và
• (c) Tất cả các khoản chênh lệch tỷ giá hối đoái phát sinh khi quy đổi được ghi nhận vào báo cáo thu nhập toàn diện khác.

Các quy tắc đặc biệt được áp dụng để dịch các kết quả và tình hình tài chính của một thực thể có tiền tệ chức năng là tiền tệ của nền kinh tế siêu lạm phát sang một loại tiền tệ khác. [IAS 21,42-43]

Như đã lưu ý ở đoạn 13, đồng tiền chức năng của đơn vị phản ánh các giao dịch, sự kiện và điều kiện cơ bản liên quan đến đơn vị. Theo đó, một khi đồng tiền chức năng được xác định, nó có thể được thay đổi chỉ khi có sự thay đổi của các giao dịch, sự kiện và điều kiện cơ bản đó. Ví dụ, một sự thay đổi trong đơn vị tiền tệ mà ảnh hưởng chính đến giá hàng hóa và dịch vụ có thể dẫn đến sự thay đổi đồng tiền chức năng của đơn vị. [IAS 21.36]

Thanh lý hoặc thanh lý một phần hoạt động nước ngoài

Khi thanh lý hoạt động nước ngoài, giá trị lũy kế của các khoản chênh lệch tỷ giá hối đoái liên quan đến hoạt động nước ngoài, mà được ghi nhận trên báo cáo thu nhập toàn diện khác và được lũy kế trên khoản mục riêng thuộc vốn chủ sở hữu, sẽ được phân loại lại từ vốn chủ sở hữu sang báo cáo lãi hoặc lỗ (như là việc điều chỉnh phân loại lại) vào kỳ mà khoản lãi hoặc lỗ từ việc thanh lý được ghi nhận (xem IAS 1 Trình bày Báo cáo tài chính (đã được chỉnh sửa vào năm 2007)). [IAS 21.48]

Hiệu ứng thuế chênh lệch tỷ giá

Chúng phải được tính khi sử dụng IAS 12 Thuế thu nhập.

Trình bày và công bố

Số chênh lệch tỷ giá hối đoái được ghi nhận trên báo cáo lãi hoặc lỗ ngoại trừ các khoản lãi, lỗ phát sinh từ công cụ tài chính được xác định theo giá trị hợp lý thông qua báo cáo lãi hoặc lỗ theo quy định của IFRS 9; và [IAS 21.52(a)]

Chênh lệch tỷ giá hối đoái thuần được ghi nhận trên báo cáo thu nhập toàn diện khác và được lũy kế là một khoản riêng biệt thuộc vốn chủ sở hữu, và đối chiếu số tiền chênh lệch tỷ giá hối đoái đó vào đầu kỳ và cuối kỳ. [IAS 21.52(b)]

Khi đồng tiền báo cáo khác với đồng tiền chức năng, thực tế đó phải được trình bày đồng thời với việc thuyết minh đồng tiền chức năng và lý do sử dụng đồng tiền báo cáo khác. [IAS 21.53]

Khi có sự thay đổi đồng tiền chức năng của đơn vị báo cáo hoặc hoạt động nước ngoài quan trọng, sự thay đổi này và lý do thay đổi đồng tiền chức năng phải được công bố. [IAS 21.54]

Khi đơn vị trình bày báo cáo tài chính của mình theo đồng tiền khác với đồng tiền chức năng, đơn vị sẽ phải mô tả báo cáo tài chính tuân thủ theo các IFRS chỉ khi đơn vị tuân thủ tất cả các yêu cầu của các IFRS bao gồm phương pháp quy đổi tiền tệ được nêu ở các đoạn 39 và 42. [IAS 21.55]

Trình bày báo cáo tài chính theo một đơn vị tiền tệ khác

Khi đơn vị trình bày báo cáo tài chính hoặc thông tin tài chính theo một đơn vị tiền tệ khác với đồng tiền chức năng hoặc đồng tiền báo cáo của mình và những yêu cầu tại đoạn 55 không được đáp ứng, đơn vị sẽ phải: [IAS 21.57]

• (a) Xác định rõ ràng thông tin là thông tin bổ sung để phân biệt thông tin đó với thông tin tuân thủ theo IFRS;
• (b) Thuyết minh đơn vị tiền tệ dùng để trình bày thông tin bổ sung; và
• (c) Thuyết minh đồng tiền chức năng của đơn vị và phương pháp quy đổi tiền tệ được sử dụng để xác định thông tin bổ sung.